Fraktallar Stresi azaltıyor

 

Seksenli yıllarda bir grup bilim adamının öncülüğünde ki bilimsel çalışmalarda, fraktal desenlerin insan beyni üzerindeki terapötik etkileri araştırılmaya başlandı ve bu çalışmalar daha ileri yıllarda  doğadan insan yaşamına, psikolojiden sanata, mimariye ve günlük yaşam objeleri üzerine yoğunlaştı. Yapılan bu çalışmalar sonunda araştırmacılar fMRI ve diğer fizyolojik stres ölçümlerini kullanarak fraktallara bakmanın stres seviyelerini %60 oranında azaltabileceğini buldular. ¹ Bu çalışmalara göre Fraktallar, beynin stresi düzenlemekten sorumlu olan belirli alanlarını harekete geçiriyor ve bunun sonucu olarak stress azalıyordu.

Fraktallarla tasarlanan Sanat ürünleri ile kendi ruh sağlığınıza dokunmak ve kendinizi daha iyi hissetmek istemezmisiniz? 

O halde yeni keşifler için okumanıza devam etmenizi öneriririz.

Fraktal neydi?

Fraktallar, bilinen klasik (Öklid) geometri (dikdörtgenler, küpler ve piramitler gibi) ile temsil edilemeyen "kendine benzer" düzensiz şekiller ve yüzeyler üretmek için ölçek üzerinde (uzayda ve/veya zamanda) tekrarlanan geometrik desenlerdir. ⁶

Benoit Mandelbrot ilk olarak 1975'te 'fraktal' terimini kullandı ve basit matematik kurallarının görsel olarak karmaşık veya kaotik görünen çok çeşitli şeyler için geçerli olduğunu keşfetti. İnsan yapımı çevremizde pratik olarak bulunmamasına rağmen, fraktallar doğada her yerde, bulutlarda, kıyı şeritlerinde, bitki yapraklarında, okyanus dalgalarında, Nil Nehri'nin yükselişinde ve düşüşünde ve galaksilerin kümelenmesinde,  ve ayrıca kendi bedenlerimizde (deri, akciğerler, beyin, dolaşım sistemi, kalp atışlarımızda) bulunurlar. Fraktal geometri, doğal olan (insanlar tarafından yapılmayan) tüm yaratılışın temelinde yer alır. ⁶

 

O halde baktığımızın ötesinde baktıklarımızı görmemiz gerekiyor. Zira Fraktallara baktığımızda görünen form, göz içinde fizyolojik rezonans meydana getirir ve beynin ön bölgelerinde alfa frekansı artar. Alfa dalgalarındaki artış, rahatlamayı ve zindelik hissini destekler.²

 

Alfa dalgaları.8-13 Hz arasında değişen frekanstır. Alpha dalgaları rahat, farkındalığı yüksek, çabuk kavrayan bir alandır. Uykudan yeni kalktığımız ve ya uykuya geçiş anıdır. Olumlamalarımızı, bilinçaltı kodlamalarını bu frekans aralığında yapmak her zaman çok daha etkilidir. Bu seviyede kişiler daha huzurlu ve dingindirler. Algı, zihinsel denge ve yaratıcılık çok yüksektir. Nefes seanslarında ve meditasyon esnasında oluşan bir frekanstır. Bu frekansta savaş biter, yerini huzur alır. Endişeler ve sıkışmış tüm duygular zihni terk etmeye başlar. Kendinizi titreşimi yüksek duygu durumunda ve iyi bir ruh halinde hissedersiniz. Bilinç ve bilinçaltı arasında bir köprüdür. Sizi güzel hislere götüren bir köprüdür. Kısacası bu frekans denge ve iyileşmenin adresidir. ⁴ 

Bu alfa dalgalarının dikkat üzerinde de olumlu etkileri vardır. "ART.Dikkat Yenileme Teorisi” (The Attention Restoration Theory), doğada ve doğal olarak oluşan fraktalların çevresinde zaman geçirmenin konsantrasyonu artırabileceğini ve zihinsel yorgunlukla mücadele edebileceğini öne sürüyor.³ ART teorisini bir başka yazımızda detaylı olarak inceleyeceğiz.

2002 yılında Scientific American'da yazan Avustralyalı fizikçi Richard Taylor’a göre , "Görsel sisteminiz fraktalları anlayacak donanımlara sahiptir." Gözün fraktal yapısı, görüntülenen fraktal görüntününkiyle eşleştiğinde meydana gelen fizyolojik bir rezonans ve oluşan alfa dalgaları sayesinde stres azalır. Buna karşılık gözlenen olay bir şehir kavşağı gibi çok karmaşıksa, kaotik ise, bu durumda hepsini kolayca algılayamayız ve bu da bilinçaltında bile olsa bazı rahatsızlıklara yol açar.  Oysa hem bizim hemde gözün kendiliğinden, bizi rahatsız etmeyen, farkında olmadan bizi rahatlatan  fraktal boyutlara sahip bir görsel akıcılığa ihtiyacı var. ⁵

Ancak yaşadığımız çağda kendimizi giderek daha fazla sıradan ve karmaşık  Öklid yapılı ortamlarla çevreledikçe, stresimiz artıyor ve görsel akıcılık olan doğal stres azaltıcıyla (fraktallarla) bağlantımızı kaybetme riskiyle karşı karşıya kalıyoruz.⁵

Bu görsel alıcılığı araştırabilmek için  Taylor, insanların benzer fraktal geometrilere sahip görüntüleri izlemeye verdiği fizyolojik tepkiyi ölçmek için deneyler yaptı. İnsanların deri iletkenliğini (sinir sistemi aktivitesinin bir ölçüsü) ölçtü ve 1.3 ile 1.5 arasında matematiksel bir fraktal boyutu (D olarak adlandırılır) olan bilgisayar görüntülerini izlerken stresten yüzde 60 daha iyi kurtulduklarını buldu. Zira Fraktal boyut tipik olarak 1 ile 2 arasında bir sayı olarak gösterilir ve  görüntü ne kadar karmaşıksa, D  de o kadar yüksek olur. ⁵

    

Daha sonra, benzer çalışmalar İsveçli bir çevre psikoloğu olan Taylor ve Caroline Hägerhäll tarafından yapıldı.Bir dizi doğa fotoğrafını, yeryüzü şekillerini (yukarıdaki fotoğrafta ormandaki ağaçların tepe noktalarından geçen silueti gibi) gökyüzüne karşı fraktal silüetleri oluşturacak şekilde basit bir resime dönüştürdü. İnsanların ezici bir çoğunlukla düşük ila orta D aralığına sahip (1.3 ile 1.5 arasında) görüntüleri tercih ettiklerini buldular. Yani ne çok ağaçlı ve alçalan yükselen bir siluet ne de düz bir ağaç silueti. Örneğin sağ üstteki resmin sağ kısmındaki iki fotoğrafa bakıldığında ayni manzaranın üstte bahar mevsiminde çekilmiş fotoğrafını altındaki kışın çekilmiş fotoğrafa yeğlediklerini görürüz. Zira alttaki fotoğrafın ağaç silueti diğerine oranla  yapraksız olduğundan daha girintili  çıkınıtlı yani dah büyük D sayına sahiptir. 

Bu boyutun belirli bir zihinsel duruma neden olup olmadığını öğrenmek için de, yukarıdaki deney yapılırken yani geometrik fraktal görüntüleri izlerken insanların beyin dalgalarını ölçmek için EEG'yi kullandılar. Aynı boyutlu sihirli bölgede, deneklerin ön loblarının, uyanık bir şekilde rahatlamış bir durumun iyi hissettiren alfa beyin dalgalarını kolayca ürettiğini keşfettiler. Bu, insanlar sadece bir dakika boyunca görüntülere baktığında bile meydana geldi. ⁵

EEG, dalgaları veya elektrik frekansını ölçer, ancak beyindeki aktif hareketlerin tam olarak haritasını çıkarmaz. Bunun için Taylor şimdi, kan akışını görüntüleyerek beynin en çok çalışan kısımlarını gösteren fonksiyonel MRI'ya yöneldi. İlk sonuçlar, orta yoğunluktaki fraktalların, ventrolateral korteks (yüksek seviyeli görsel işleme ile ilgili) ve uzamsal uzun vadeli belleği kodlayan dorsolateral korteks gibi bazı beyin bölgelerini aktive ettiğini gösteriyor. Ancak bu fraktallar aynı zamanda duyguları düzenlemekle ilgili olan ve müzik dinlerken oldukça aktif olan parahipokampusu da etkiler. Taylor bu saptama için "Orta dereceli fraktalların, müziğe benzer olduğunu bulmaktan çok memnunuz" dedi. Başka bir deyişle, bir okyanusa bakmak, duygusal olarak bizde Brahms'ı dinlemekle benzer bir etkiye sahip olabilir. ⁵

Yukarıdaki örneklerde ve bilimsel çalışmalarda belirtildiği gibi ruhumuzu dinlendirmek ve stresimizi azaltmak için gözlerimiz bize yardımcı olmaya hazır.  Ruh sağlığımız açısından yaşamın tüm bu karmaşası içinde   çevremizde , fraktallara  yakın olmak, onları taşımak, seyretmek yaralı olacaktır.

Fraktal desenin üzerinizde, çevrenizde hafifçe hareket etmesinin size iyi geleceğine unutmayın. Bu görseller beyninizde oluşacak alfa dalgaları ile size daha dingin ve mutlu anlar verecektir.

Beyniniz sonra size teşekkür edecek ve siz de bunu ruhunuzda hissedeceksiniz....

Referanslar;

1.Hägerhäll, C. M., Laike, T., Küller, M., Marcheschi, E., Boydston, C., & Taylor, R. P. (2015). Human physiological benefits of viewing nature: EEG responses to exact and statistical fractal patterns. Nonlinear Dynamics, Psychology, and Life Sciences, 19(1), 1–12. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25575556/

2.Taylor, R. P., Spehar, B., Wise, J. A., Clifford, C. W. G., Newell, B. R., Hagerhall, C. M., Purcell, T., & Martin, T. P. (2005). Perceptual and Physiological Responses to the Visual Complexity of Fractal Patterns. Nonlinear Dynamics, Psychology, and Life Sciences, 9(1), 89–114. https://cpb-use1.wpmucdn.com/blogs.uoregon.edu/dist/e/12535/files/2015/12/ResponseNon-linear-28e9hbu.pdf

3.Berman, M. G., Jonides, J., & Kaplan, S. (2008). The cognitive benefits of interacting with nature. Psychological Science, 19(12), 1207–1212. https://www.researchgate.net/publication/23718837_The_Cognitive_Benefits_of_Interacting_With_Nature

4.https://nefesatolyesi.com/beyin-dalga-frekanslari/

5.https://www.theatlantic.com/science/archive/2017/01/why-fractals-are-so-soothing/514520/

6.https://www.naturemixvideo.com/fractals-and-health/